In touch with tax, No 29

Γνωρίζετε ότι

Οι βασικότερες αλλαγές στη φορολόγηση των εισοδημάτων του 2015 που θα δηλωθούν το 2016 αφορούν στα εξής:

• Σε 75% (από 55%) αυξάνεται η προκαταβολή φόρου που θα κληθούν να πληρώσουν oι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι προσωπικές εταιρείες (Ο.Ε, Ε.Ε), τα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, τα σωματεία, τα ιδρύματα, οι κοινωνίες αστικού δικαίου, οι αστικές κερδοσκοπικές ή μη εταιρείες, καθώς και οι κοινοπραξίες των προσωπικών εταιρειών. Ο συντελεστής αυτός θα ανέλθει σε ποσοστό 100% το 2017 (για τα εισοδήματα του 2016).
• Σε 29% (από 26%) αυξάνεται ο φόρος εισοδήματος για τα νομικά πρόσωπα, τις νομικές οντότητες που τηρούν διπλογραφικά βιβλία καθώς και τα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικά πρόσωπα, σωματεία και ιδρύματα, ανεξάρτητα από τα βιβλία που τηρούν. Ο φορολογικός συντελεστής των ελεύθερων επαγγελματιών, καθώς και των προσωπικών εταιρειών, των συνεταιρισμών, των κοινωνιών αστικού δικαίου, των αστικών κερδοσκοπικών και μη εταιρειών και των κοινοπραξιών που τηρούν απλογραφικά βιβλία παραμένει στο 26% μέχρι τις πρώτες €50.000 και στο 33% για το υπερβάλλον ποσό.
• Σε 4% (από 3%) αυξάνεται η ειδική εισφορά αλληλεγγύης που επιβάλλεται στα καθαρά εισοδήματα από €50.001 μέχρι €100.000. Σημειώνεται ότι με τον ν. 4305/2014 είχε οριστεί μείωση 30% στους συντελεστές της εισφοράς αλληλεγγύης για τα εισοδήματα του 2015 και 2016, η οποία, όμως δεν ίσχυσε ποτέ.
• Σε 6% (από 4%) αυξάνεται η ειδική εισφορά αλληλεγγύης για τα καθαρά εισοδήματα από €100.001 μέχρι €500.000 και για τα εισοδήματα από €500.001 και πάνω ο συντελεστής ανέρχεται στο 8% (από 4%). Η ειδική εισφορά αλληλεγγύης που επιβάλλεται, μεταξύ άλλων, στα καθαρά εισοδήματα του προέδρου της Δημοκρατίας, των προέδρων και αντιπροέδρων της Βουλής, των βουλευτών, του προέδρου και των αντιπροέδρων της Κυβέρνησης, των Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών και των Γενικών και Ειδικών Γραμματέων αυξάνεται σε 8% (από 5%).
• Σε 13% (από 10%) έχει αυξηθεί ο φόρος πολυτελούς διαβίωσης για τα επιβατικά αυτοκίνητα από 2.500 κυβ. εκατοστά και άνω, τα αεροσκάφη, τα ελικόπτερα, τις πισίνες (εσωτερικές και εξωτερικές), ενώ επιβάλλεται πλέον φόρος πολυτελούς διαβίωσης 13% και στα σκάφη αναψυχής ιδιωτικής χρήσης άνω των 5 μέτρων.
•  Καταργείται η έκπτωση 2% στον οφειλόμενο φόρο σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής του. Η συγκεκριμένη έκπτωση δινόταν στα φυσικά πρόσωπα αν ο φόρος πληρωνόταν μέσα στην προθεσμία πληρωμής της πρώτης δόσης. Για τα νομικά πρόσωπα παρεχόταν η ίδια έκπτωση εάν η πληρωμή φόρου γινόταν με την υποβολή της δήλωσης.
• Δεν θα φορολογηθούν τα ανείσπρακτα ενοίκια του 2015, εφόσον έως την προθεσμία υποβολής της ετήσιας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος έχει εκδοθεί εις βάρος του μισθωτή διαταγή πληρωμής ή διαταγή απόδοσης χρήσης μίσθιου ή δικαστική απόφαση αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων ή έχει ασκηθεί εναντίον του μισθωτή αγωγή αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων. Τα εν λόγω εισοδήματα φορολογούνται στο έτος και κατά το ποσό που αποδεδειγμένα εισπράχθηκαν.
• Συνεχίζεται η αναστολή πληρωμής φόρου υπεραξίας από την πώληση ακινήτου η οποία άρχισε από 1.1.2015 για το φυσικό πρόσωπο-πωλητή μέχρι 31.12.2016. Σημειώνεται πως αν το φυσικό πρόσωπο ολοκληρώσει πάνω από 3 πωλήσεις σε χρονικό διάστημα δύο ετών, τότε το εισόδημα αυτό φορολογείται ως κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα με τους συντελεστές της σχετικής κλίμακας και δεν επιβάλλεται φόρος υπεραξίας.
• Σταδιακά έως 1.1.2017 θα καταργηθούν οι μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ (κατά 30%) σε όλα τα νησιά του Αιγαίου. Ήδη από 1.10.2015 ισχύουν οι τακτικοί συντελεστές σε Νάξο, Σαντορίνη (Θήρα), Μύκονο, Πάρο, Ρόδο και Σκιάθο. Μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ εφαρμόζονται σε νησιωτικές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγκεκριμένα στην Κορσική της Γαλλίας, καθώς και στις Αζόρες και τη Μαδέιρα της Πορτογαλίας.
• 30.04.2016 είναι η καταλυτική ημερομηνία υποβολής της δήλωσης φόρου εισοδήματος των φυσικών προσώπων. Η δήλωση των νομικών προσώπων υποβάλλεται μέχρι και την 30^η Ιουνίου 2016. Υπενθυμίζεται πως οι δηλώσεις των φυσικών και νομικών προσώπων για την περσινή χρονιά υποβάλλονταν μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2015 λόγω συνεχών παρατάσεων.
• Δεν φαίνεται να ισχύει για το 2016 η έκπτωση 20% του ΕΝ.Φ.Ι.Α που ίσχυε για τα δύο προηγούμενα έτη για τα κενά και μη ηλεκτροδοτούμενα διαμερίσματα, μονοκατοικίες και επαγγελματικές στέγες που ανήκαν σε φυσικά πρόσωπα που είναι φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος.
• Μπορείτε πλέον να νοικιάσετε το διαμέρισμα σας για λιγότερο από 30 ημέρες χωρίς να απαιτείται η απόκτηση σήματος του ΕΟΤ. Με τον ν. 4336/2015 έπαψε να ισχύει (από 1.11.2015) η διάταξη που είχε ουσιαστικά μπλοκάρει τις μισθώσεις ακινήτων στην Ελλάδα, δεδομένου ότι χαρακτήριζε αυτές με διάρκεια μικρότερης των 30 ημερών ως τουριστικές και ως εκ τούτου απαιτούσε την απόκτηση του σήματος του ΕΟΤ.
• Η άμεση ή έμμεση αλλαγή ιδιοκτησίας ζημιογόνου εταιρείας (σε ποσοστό άνω του 33% του κεφαλαίου ή των δικαιωμάτων ψήφου) μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια των φορολογικών ζημιών της εταιρείας, εφόσον η αλλαγή αυτή δεν γίνεται για επιχειρηματικούς σκοπούς, αλλά με σκοπό την φοροαποφυγή ή την φοροδιαφυγή. Έτσι, η εισφορά μετοχών ζημιογόνου εταιρείας από τον μέτοχο σε εταιρεία συμμετοχών (holding) μπορεί να γεννήσει ζήτημα απώλειας των ζημιών. Σημειώνεται ότι ο φορολογούμενος έχει το βάρος να αποδείξει ότι η συναλλαγή γίνεται πράγματι για επιχειρηματικούς ή εμπορικούς σκοπούς.

Το Περιουσιολόγιο αποτελεί το βασικό αντικείμενο συζήτησης περί τα φορολογικά τον τελευταίο καιρό. Ενώ πολλά μένουν ακόμη να ξεκαθαριστούν, η βασική ανησυχία των πολιτών έχει να κάνει τόσο με την πιθανότητα νέων φορολογικών βαρών, όσο και με την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων.

• Στις χώρες που εφαρμόζεται, το Περιουσιολόγιο συνδέεται άρρηκτα με την επιβολή φόρου επί της καθαρής αξίας της περιουσίας των φυσικών προσώπων (net wealth tax). Στην Ελλάδα, διαβεβαιώνεται πως «δεν πρόκειται να αξιοποιηθούν τα δηλωθέντα στο Περιουσιολόγιο περιουσιακά στοιχεία για την επιβολή φόρων περιουσίας». Αναρωτιέται κανείς, τότε προς τι η θέσπισή του και το συνεπαγόμενο νέο διοικητικό και πολιτικό κόστος; Μήπως τελικά το Περιουσιολόγιο συνδέεται με την προσπάθεια αποκάλυψης αδήλωτων εισοδημάτων του παρελθόντος; Αν ναι, η αποτίμηση θα γίνει σε αξίες κτήσης (δηλαδή στις αυξημένες τιμές του παρελθόντος για εισηγμένες μετοχές και ακίνητα); Τι θα ισχύσει ως προς τις ρητές απαλλαγές του παρελθόντος, όπως αυτή για σύσταση ή αύξηση κεφαλαίου εταιρείας, για αγορά ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου, για αγορά ακινήτων από το 2011 ως το 2013; Μήπως, από την άλλη, έτσι οδηγούμαστε στην πολυθρύλητη κατάργηση των τεκμηρίων δαπανών και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, ή αυτά θα ισχύουν παράλληλα;
• Ο τρόπος αποτίμησης της περιουσίας του φυσικού προσώπου αποτελεί ένα από τα βασικότερα προβλήματα για όλα τα κράτη που επιβάλλουν net wealth tax. Η αξία μιας επιχείρησης, η αποτίμηση των μη εισηγμένων μετοχών, των έργων τέχνης, ακόμα και η αξία ενός αμοιβαίου κεφαλαίου ανοιχτού ή κλειστού τύπου παρουσιάζει δυσκολίες ως προς την αποτίμηση, ανάλογα με το σε τι τελικά θα αποσκοπεί αυτή.
• Ο φόρος στην καθαρή περιουσία των φυσικών προσώπων έχει αποφέρει μικρά έσοδα στα κράτη που κατά καιρούς τον επιβάλλουν, ενώ αρκετοί οικονομολόγοι τον θεωρούν τροχοπέδη στην οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας. Υπολογίζεται πως περίπου 125 δις δολάρια «μετοίκησαν» εκτός Γαλλίας από το 1998 μέχρι σήμερα λόγω του συγκεκριμένου φόρου. Αντίθετα, τα έσοδα από αυτόν περιορίστηκαν σε 2,6 δις δολάρια το χρόνο, περίπου όσα αποφέρει ο δικός μας ΕΝΦΙΑ.
• Ο συγκεκριμένος φόρος φαίνεται να επιβάλλεται σε μια περιουσία για την οποία, τη στιγμή που δημιουργήθηκε, πληρώθηκε για αυτήν είτε φόρος εισοδήματος, είτε φόρος δωρεάς ή κληρονομίας, είτε φόρος υπεραξίας, είτε φόρος μεταβίβασης κ.ο.κ. Συνεπώς, δημιουργεί προβληματισμούς και αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία το γεγονός πως το φυσικό πρόσωπο καλείται να φορολογηθεί και πάλι για το ίδιο περιουσιακό στοιχείο. 
• Ένας σημαντικός αριθμός κρατών μελών του ΟΟΣΑ που εφάρμοσε παλαιότερα φόρο περιουσίας τον κατήργησε λόγω της αναποτελεσματικότητας του. Ειδικότερα, η Αυστρία τον κατήργησε το 1994, η Δανία και η Γερμανία το 1997, η Ολλανδία το 2001, η Φινλανδία, Ισλανδία και το Λουξεμβούργο το 2006 και η Σουηδία το 2007.
• Στην Αγγλία, ο πρώην Υπουργός Οικονομικών Denis Healey είχε δηλώσει χαρακτηριστικά πως μετά από 5 χρόνια ήταν αδύνατον να συντάξει έναν νόμο για τον φόρο περιουσίας ο οποίος να αποφέρει τόσα έσοδα στο κράτος που να αξίζει το διοικητικό και πολιτικό κόστος. Αντίστοιχα, η επιβολή ενός τέτοιου φόρου στην Αμερική φαίνεται να αγγίζει τα όρια της αντισυνταγματικότητας.
• Σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι δύο χώρες που ουσιαστικά επιβάλλουν φόρο επί της καθαρής περιουσίας των φυσικών προσώπων είναι η Γαλλία και η Ισπανία. Τα έσοδα από το συγκεκριμένο φόρο υπολογίζονται περίπου στο 0.4% του συνόλου των φορολογικών εσόδων. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που η Ισπανία τον είχε καταργήσει το 2008 και αναγκάστηκε να τον επιβάλει και πάλι το 2011 ως ένα από τα μέτρα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης (κάτι σαν τη δική μας «έκτακτη εισφορά»). Ο φόρος αυτός θα παραμείνει σε ισχύ, όπως πρόσφατα ανακοινώθηκε, μέχρι και το 2016.
• Η Ινδία, μια από τις ελάχιστες χώρες εκτός ευρωπαϊκού χώρου που επέβαλλαν φόρο στην καθαρή περιουσία των φυσικών προσώπων, τον κατήργησε φέτος λόγω της μικρής αποτελεσματικότητας που είχε ως προς τα έσοδα του κράτους.
• Στην Ελλάδα, προάγγελο του Περιουσιολογίου φαίνεται να αποτελεί η νέα ηλεκτρονική δήλωση περιουσιακής κατάστασης («Πόθεν Έσχες») που αφορά σε συγκεκριμένη κατηγορία προσώπων (βουλευτές, δημοσιογράφοι, κρατικοί λειτουργοί σε ευαίσθητες θέσεις κ.ο.κ). Μεταξύ των πολλών στοιχείων και πληροφοριών που θα πρέπει να δηλωθούν στο «Πόθεν Έσχες», περιλαμβάνεται η πλήρης ανάλυση των τραπεζικών καταθέσεων με αναφορά σε ποσό και πηγή προέλευσης, καθώς και όλων των συνδικαιούχων. Θα πρέπει επίσης να δηλώνεται η αξία αποτίμησης όλων των κινητών αξιών.

H αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών για φορολογικούς λόγους θεσπίστηκε τόσο με την Ευρωπαϊκή Οδηγία (2014/107/ΕΕ), όσο και με την πολυμερή σύμβαση ανταλλαγής χρηματοοικονομικών πληροφοριών του Ο.Ο.Σ.Α. Αφορά φυσικά πρόσωπα που έχουν ή ελέγχουν λογαριασμούς σε χρηματοοικονομικούς οργανισμούς σε άλλη χώρα, είτε απευθείας στο όνομα των ιδίων των φυσικών προσώπων, είτε μέσω εταιρειών, καταπιστευμάτων (trusts), ιδρυμάτων κλπ που ελέγχουν τα φυσικά πρόσωπα.

• Από το 2017 και σε ετήσια βάση, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα πραγματοποιούν αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών αποστέλλοντας στοιχεία του 2016. Για την Αυστρία, η προθεσμία αυτή μεταφέρεται για τον Σεπτέμβριο του 2018 (για στοιχεία του 2017).
• Από το 2017 (για στοιχεία του 2016), χώρες εκτός Ε.Ε. που συμμετέχουν στη σύμβαση του Ο.Ο.Σ.Α. και θα ανταλλάσουν στοιχεία είναι, μεταξύ άλλων οι: Αργεντινή, Κολομβία, Δομηνικανή Δημοκρατία, Ινδία, Κορέα, Λιχτενστάιν, Γιβραλτάρ, Βερμούδα, Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι, Νησιά Καϋμάν, Γκέρνσευ, Νήσος του Μαν, Ισλανδία, Γροιλανδία, Νότιος Αφρική, Μαυρίκιος, Μονσερά, Σεϋχέλλες, Τουρκς & Κάϊκος.
• Από το 2018 (για στοιχεία του 2017), χώρες εκτός Ε.Ε. που θα ξεκινήσουν την ανταλλαγή πληροφοριών κατά τη σύμβαση του Ο.Ο.Σ.Α. είναι, μεταξύ άλλων, οι: Ελβετία, Μονακό, Παναμάς, Αλβανία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Χιλή, Βραζιλία, Καναδάς, Κίνα, Μακάο, Χόνγκ Κόνγκ, Σιγκαπούρη, Ιαπωνία, Ισραήλ, Ρωσία, Τουρκία, Σαουδική Αραβία, Κατάρ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κόστα Ρίκα, Ινδονησία, Μαλαισία, Γρενάδα, Μπαχάμες, Μπελίζ, Νησιά Μάρσαλ, Ουρουγουάη.
• Οι Η.Π.Α. πρωτοστάτησαν (πριν τον Ο.Ο.Σ.Α.) στο σχεδιασμό και την (παγκόσμια) εφαρμογή συστήματος ανταλλαγής χρηματοοικονομικών στοιχείων και πληροφοριών με τη νομοθεσία FATCA, με την οποία έχει εναρμονισθεί και η Ελλάδα από το 2014. Στο πλαίσιο της νομοθεσίας FATCA, υπογράφονται με τις Η.Π.Α. διακρατικές συμβάσεις προδιαγεγραμμένου τύπου, οι οποίες προβλέπουν αποστολή στοιχείων αντίστοιχη με αυτή του ΟΟΣΑ, είτε αμφίδρομη, είτε μονομερή.
• Τόσο η ευρωπαϊκή οδηγία, όσο και η σύμβαση του Ο.Ο.Σ.Α. επιβάλλει την υιοθέτηση στην εσωτερική νομοθεσία του Διεθνούς Προτύπου Αναφοράς και Δέουσας Επιμέλειας (CRS - Common Reporting Standard) όπως έχει δημοσιευτεί από τον Ο.Ο.Σ.Α., πάλι σε σημαντική ομοιότητα με το αντίστοιχο πρότυπο της νομοθεσίας FATCA των Η.Π.Α.