Δρ. Παναγιώτης Πρόντζας
13 Απρ 2020
Η ανθρωπότητα σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπη με μία πρωτόγνωρη, πολυεπίπεδη κρίση. Ο συνδυασμός της πανδημίας της νόσου Covid-19 και των διαφαινόμενων οικονομικών επιπτώσεων οδηγεί σε μία ύφεση άνευ προηγουμένου στο πρόσφατο παρελθόν. Μάλιστα, ίσως είναι πρώτη φορά στην ιστορία, όπου όλη η υφήλιος έχει συνασπιστεί απέναντι σε έναν κοινό εχθρό, έναν αόρατο εχθρό.
Παράλληλα με την κοινωνία ο κόσμος του επιχειρείν πλέει σε αχαρτογράφητα νερά. Οι επιχειρήσεις ανεξαρτήτως τάξης μεγέθους καλούνται να προσαρμοστούν άμεσα στις νέες εξελίξεις, ενώ ταυτόχρονα ο προγραμματισμός, με την έννοια του όρου όπως τον γνωρίζαμε έως σήμερα, δε μοιάζει απλά παρακινδυνευμένος αλλά μακρινό όνειρο.
Οι επιχειρήσεις φαίνεται να παρασύρονται από τη δίνη ενός κυκλώνα, που ούτε μπορούν να προβλέψουν ούτε να ελέγξουν. Το ερώτημα που προκύπτει εύλογα, λοιπόν, είναι το κατά πόσο μπορούν εν μέσω μίας κρίσης τέτοιου μεγέθους να αντιμετωπίζουν με αισιοδοξία το αύριο τους και κυρίως να προετοιμαστούν για την «μετά κορωνοϊού εποχή»;
Όντας στη μέση ενός γενικευμένου lockdown, η διαχείριση του σήμερα και η προετοιμασία του αύριο είναι ο ορθολογικός μονόδρομος των υγιών επιχειρήσεων. Η κρίση μπορεί να μετατραπεί σε ευκαιρία αρκεί εξ' αρχής το επιχειρείν να επενδύσει στο αρχέγονο ρητό «το προλαμβάνειν εστί θεραπεύειν».
Η πρόληψη σώζει ζωές και στις επιχειρήσεις. Η υιοθέτηση μίας νέας εταιρικής φιλοσοφίας 360 μοιρών, η αποδοχή των νέων δεδομένων και ο στρατηγικός σχεδιασμός και η υλοποίηση σήμερα μπορούν να καταστήσουν μία επιχείρηση βιώσιμη και αποδοτικότερη και αύριο. Κυρίως όμως, θα την βοηθήσουν να ξεπεράσει την κρίση με τις μικρότερες δυνατές απώλειες.
Με 6 απλά βήματα, 3 σήμερα και 3 αύριο, κάθε επιχείρηση μικρή ή μεγάλη μπορεί να διασφαλίσει ότι την επαύριον της κρίσης θα μπορέσει να σταθεί ξανά όρθια και να αποτελεί «κομμάτι» του νέου περιβάλλοντος που διαμορφώνεται. Μάλιστα, η ολιστική προσέγγιση που καλούνται να διαμορφώσουν πλέον οι επιχειρήσεις πρέπει να είναι κατά βάση ανθρωποκεντρική.
Τα 3 βήματα του παρόντος δεν είναι μοναχικά, αντίθετα με αυτό που θα περίμενε κανείς, αλλά αλληλοεπιδρούν πλήρως με τους ανθρώπους, που μέχρι πριν την κρίση αποτελούσαν το στενό ή διευρυμένο κύκλο επαφών της επιχείρησης.
Το πρώτο και κυριότερο βήμα είναι η διάγνωση της υφιστάμενης κατάστασης και η προστασία της επιχείρησης και των ανθρώπων της απέναντι στην βίαιη εισβολή του αόρατου εχθρού. Σκόπιμο είναι οι επιχειρήσεις να στελεχώσουν ομάδα κρίσης υπεύθυνη για την καταγραφή και εκτίμηση των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων οικονομικών επιπτώσεων. Παράλληλα, στις πρωταρχικές ενέργειες που καλείται να κάνει κάθε επιχείρηση είναι η πλήρης εναρμόνιση στη νέα πραγματικότητα. Η διασφάλιση της υγείας του προσωπικού, ο καθορισμός εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας και η άμεση διαχείριση των πληροφοριακών συστημάτων, ώστε να προστατευτεί η απρόσκοπτη απομακρυσμένη εργασία έναντι κυβερνοαπειλών αποτελούν αυτονόητες ενέργειες διασφάλισης της λειτουργίας της επιχείρησης.
Στο επίκεντρο της πανδημίας βρίσκεται ο άνθρωπος και κατά αντιστοιχία το αύριο των επιχειρήσεων και η διαχείριση των οικονομικών συνεπειών τοποθετούν στο κέντρο τον άνθρωπο. Είναι σκόπιμο, λοιπόν, κατά το δεύτερο σημερινό βήμα τους οι επιχειρήσεις να επενδύσουν στη διατήρηση των επαφών μεταξύ των στενότερων και ευρύτερων συνεργατών τους. Η έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση για τα μέτρα οικονομικής ενίσχυσης, η συστηματική επικοινωνία με τις τράπεζες με σκοπό την αποτελεσματική διαχείριση των χρηματοοικονομικών προβλημάτων και ο επανασχεδιασμός διαδικασιών εφοδιασμού και όρων συνεργασίας με τους προμηθευτές προστατεύουν τόσο την ίδια την επιχείρηση, όσο και τον κύκλο που διαμορφώνεται γύρω της. Η παρούσα κρίση δεν είναι μία μεμονωμένη κρίση για κάθε επιχείρηση αλλά μία γενικευμένη κρίση, που επηρεάζει τους πάντες.
Η διαχείριση του σήμερα ολοκληρώνεται με την ανταπόκριση στις νέες ανάγκες που προκύπτουν λόγω της νέας κανονικότητας. Κατά το τρίτο βήμα, η κάθε επιχείρηση χρειάζεται να κινηθεί γρήγορα με σκοπό να αποτελέσει κομμάτι του νέου υπό διαμόρφωση περιβάλλοντος και όχι απομονωμένος ουραγός. Οι καταναλωτικές μας συνήθειες και ο τρόπος επιλογής τους έχει αλλάξει. Οι επιχειρήσεις κινδυνεύουν να πέσουν στη «μαύρη τρύπα» αν δεν προβούν στη διασφάλιση των υφιστάμενων προϊόντων και υπηρεσιών και στη παράλληλη περιοδική ενημέρωση των πελατών τους αναφορικά με τις εφαρμοζόμενες νέες πολιτικές και διαδικασίες.
Η οικονομία δεν κινείται στη βάση των ίδιων δεδομένων και ισορροπιών. Όσα γνωρίζαμε μέχρι δύο μήνες πριν αποτελούν παρελθόν. Οι επιχειρήσεις καλούνται να σηκώσουν βαρύ φορτίο της παγκόσμιας κρίσης που αντιμετωπίζουμε. Ωστόσο, αν η διαχείριση του σήμερα στεφθεί με επιτυχία, η κάθε επιχείρηση θα μπορέσει να προχωρήσει στα 3 επόμενα βήματα προετοιμασίας του αύριο.
Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Κατ’ αναλογία των τριών βημάτων, το βιώσιμο μέλλον των επιχειρήσεων στηρίζεται στο τρίπτυχο «Ανασυγκρότηση – Εξομάλυνση – Ανάκαμψη». Οι περισσότερες επιχειρήσεις χρειάζεται να αφήσουν στην άκρη το μέχρι σήμερα προγραμματισμό τους. Η νέα κανονικότητα ήρθε για να μείνει ακολουθώντας εν πολλοίς τις παγκόσμιες εξελίξεις της πανδημίας. Ανασυγκροτώντας το πλάνο και εξομαλύνοντας τις επιπτώσεις, οι επιχειρήσεις θα μπορέσουν να περάσουν στο στάδιο της ανάκαμψης.
Κατ' αρχάς, η κάθε επιχείρηση οφείλει να εντοπίσει τα δικά της εξατομικευμένα αδύναμα σημεία, που χρήζουν βελτίωσης και να αναπτύξει εναλλακτικά σενάρια. Κατ' αυτό τον τρόπο θα μπορέσει άμεσα να προχωρήσει στον επαναπροσδιορισμό ενός νέου Distaster Recovery Plan και ενός Business Continuity Plan, σύμφωνα με τις σύγχρονες απαιτήσεις.
Με όρους επιχειρήσεων, η εξομάλυνση της κατάστασης ταυτίζεται με την έννοια της σταθερότητας. Ο επανακαθορισμός των κέντρων κόστους και των πηγών εσόδων και η ταυτόχρονη επαναδιαπραγμάτευση των συμβατικών όρων με προμηθευτές και χρηματοδότες αποτελούν πρωτευούσης σημασίας ενέργειες που οδηγούν στην σταθερότητα. Συνοπτικά, η σταθεροποίηση των χρηματοοικονομικών ροών, η αναζήτηση νέων μορφών χρηματοδότησης και η ανάπτυξη και εκσυγχρονισμός ψηφιακών μέσων διανομής και εξυπηρέτησης θα επιτρέψουν σε κάθε επιχείρηση να διασφαλίσει την σταθερότητα και ομαλότητα της λειτουργίας της.
Η κλισέ φράση «ο κόσμος δεν θα είναι πια ποτέ ο ίδιος» βρίσκει πεδίο εφαρμογής σήμερα περισσότερο από πότε. Η ανάκαμψη των επιχειρήσεων περνά από την αποδοχή της νέας κατάστασης. Η εφαρμογή νέων ευέλικτων πολιτικών και συστημάτων προσφοράς προϊόντων και υπηρεσιών, η ανάπτυξη εξατομικευμένων προϊόντων και υπηρεσιών, που απαντούν στην προσωπική ανάγκη κάθε καταναλωτή και η διείσδυση σε νέες αγορές διευρύνοντας την πελατειακή βάση εγγυόνται την ανάκαμψη και τη συνακόλουθη βιωσιμότητα.
Μπορεί η επιχειρηματική δραστηριότητα να βάλλεται περισσότερο από ποτέ εξαιτίας της πανδημίας της νόσου Covid-19 με τις πιο απαισιόδοξες προβλέψεις να διαβλέπουν την πλήρη ανάκαμψη σε χρονικό βάθος δεκαετιών αλλά είναι στο χέρι μας να ανατρέψουμε αυτή τη νομοτέλεια.
Διαχειριζόμενοι το σήμερα προετοιμάζουμε ένα ελπιδοφόρο μέλλον αρκεί να αποδεχθούμε ότι αναπόφευκτα θα υπάρξει σημαντική οικονομική ζημιά είτε στη επιχείρηση μας είτε στην επιχείρηση του προμηθευτή ή πελάτη μας. Σε κάθε περίπτωση, ο επιχειρηματικός κόσμος ως αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας και της ανάπτυξης της, χρειάζεται να διατηρήσει τη θετική του σκέψη για το αύριο μετατρέποντας την αδράνεια σε ευκαιρία για στρατηγική σκέψη και νέο σχεδιασμό.
Καταληκτικά, ο αγώνας φυσικά δεν έχει χαθεί. Το παιχνίδι τώρα αρχίζει και δεν είναι sprint αλλά αγώνας αντοχής. Οι επιχειρήσεις που θα επιδείξουν έγκαιρα αντανακλαστικά συνειδητοποιώντας την κατάσταση και τις εξελίξεις σήμερα είναι βέβαιο ότι θα στέκουν όρθιες αύριο.
