Στην εποχή των συνεχών και ραγδαίων αλλαγών, ο παράγοντας χρόνος αποκτά ολοένα μεγαλύτερη αξία. Έτσι, στον σύγχρονο κόσμο των ευέλικτων επιχειρηματικών σχημάτων, μας είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι οι κολοσσιαίοι ενεργειακοί παίκτες θα είναι αναγκασμένοι να σταματήσουν τη λειτουργεία τους εντός λίγων μηνών ή χρόνων, εάν δεν κάνουν σημαντικές αλλαγές στη δομή τους. Στην πραγματικότητα όμως, στο νέο ενεργειακό περιβάλλον που διαμορφώνεται, κανείς δεν είναι πολύ μεγάλος ή ισχυρός για να αποτύχει.
Ακόμη δυσκολότερο, όμως, είναι για τον μέσο επιχειρηματία ή καταναλωτή ενέργειας να συνειδητοποιήσει το ρυθμό των αλλαγών που συμβαίνουν γύρω του. Η συντριπτική πλειοψηφία δε γνωρίζει ότι τα επόμενα χρόνια, ο τρόπος με τον οποίο θα πρέπει να αγοράσει ή να πουλήσει ενέργεια για να καλύψει τις ανάγκες της θα βρίσκεται, λίγο πολύ, ένα κλικ μακριά από την οθόνη ενός κινητού τηλεφώνου ή tablet. Μάλιστα, πολύ λίγοι γνωρίζουν ότι θα ανήκουν στην κατηγορία prosumers*, μια ομάδα ανθρώπων που θα εμπορεύεται σε ένα σύνθετο ενεργειακό περιβάλλον μέσω του Internet of Things. Αυτό φυσικά, είναι μια εξέλιξη που συμβαίνει σε όλο τον κόσμο, ειδικά στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, παρά το γεγονός ότι στην χώρα μας δεν βλέπουμε ακόμα τα αποτελέσματα αυτής της νέας πραγματικότητας.
Όλα όσα περιέγραψα παραπάνω αποτελούν το τελικό αποτέλεσμα μιας μακράς διαδικασίας διαρθρωτικών αλλαγών που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου τα σχεδόν είκοσι χρόνια των ατελείωτων προσπαθειών για την εφαρμογή αυτού που ονομάζουμε κοινοτικό κεκτημένο για την ενέργεια οδηγούν σήμερα στην απότομη, τεκτονική αλλαγή του τοπίου, είναι δύσκολο να εξεταστεί η έννοια του prosumer και η επικείμενη κινητικότητα στο ενεργειακό εμπόριο. Ωστόσο, αυτό θα είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της ισχυρής σύγκλισης των τομέων της ηλεκτρικής ενέργειας, του φυσικού αερίου και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που διευκολύνεται από την ταχεία ανάπτυξη νέων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης, του blockchain, της αποθήκευσης ενέργειας και της διαχείρισης μεγάλου όγκου δεδομένων.
Προς το παρόν, οι μεταρρυθμίσεις στον ελληνικό ενεργειακό τομέα πραγματοποιούνται σε δύο άξονες. Ο πρώτος αφορά στην επιλογή που παρέχεται σε όλους τους Έλληνες καταναλωτές ενέργειας μεταξύ φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος. Αυτό συμβαίνει παράλληλα με την κατάργηση όλων των ρυθμιζόμενων τιμών τελικού χρήστη. Ο δεύτερος άξονας αφορά στη διαρθρωτική αλλαγή των κανονισμών για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η εφαρμογή του EU Target Model, τόσο για το φυσικό αέριο, όσο και για την ηλεκτρική ενέργεια, η εγκατάλειψη του παλαιού καθεστώτος FiT στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς επίσης και η ένταξη των δημοπρασιών ως μέσο εισόδου των ΑΠΕ στην αγορά, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο σε αυτόν τον άξονα.
Διαβάστε περισσότερα για τις λύσεις που μπορεί να σας προσφέρει η Grant Thornton εδώ.
Βρισκόμαστε λοιπόν σε μια εποχή όπου τίποτα δεν παραμένει όπως ήταν. Η ταχεία απομάκρυνση των εμποδίων δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα στην αγορά ενέργειας, όπου οι επιχειρήσεις κοινής ωφελείας του πρόσφατου παρελθόντος αλλάζουν χέρια, οργάνωση, νοοτροπία και μέλλον. Συνεπώς οι παραδοσιακοί παίκτες που δραστηριοποιούνται καιρό στην αγορά προσπαθούν να επαναπροσδιορίσουν τη στρατηγική και τη θέση τους στη νέα εποχή. Στον αντίποδα οι νέοι παίκτες, που δεν συμμετείχαν ενεργά μέχρι σήμερα στην αγορά ενέργειας, πειραματίζονται και αναρωτιούνται εάν είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή να εισέλθουν σε μια αγορά που φαίνεται να έχει μέλλον και προοπτική.
Η Ελλάδα ήταν ουραγός στην ίδρυση Χρηματιστηρίου Ενέργειας, σε σχέση πάντα με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες και τους «γείτονές» της. Ωστόσο, σήμερα, το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας (ΕΧΕ Α.Ε.) που έχει πλέον τεθεί σε λειτουργία, προσφέρει νέους τρόπους ενεργειακού εμπορίου, νέα στοιχεία για τον μετριασμό των κινδύνων, νέες διευκολύνσεις και τρόπους ενσωμάτωσης στις περιφερειακές αγορές ενέργειας και φυσικού αερίου. Επιπλέον, επιβάλλει σε όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά ενέργειας να μάθουν τους νέους κανόνες, να εξοικειωθούν με τα νέα στοιχεία των αγορών ενέργειας και φυσικού αερίου και να αναπτύξουν νέα εργαλεία για την επεξεργασία της στρατηγικής τους σε ένα αρκετά περίπλοκο ενεργειακό περιβάλλον.
Σήμερα, σε μια αγορά που μέχρι πρότινος ήμασταν περιορισμένοι στα εθνικά μας σύνορα και περιμέναμε από τους αρμόδιους φορείς να καθορίσουν το ρυθμό της λειτουργίας της αγοράς ενέργειας, είμαστε υποχρεωμένοι να σκεφτούμε με το βλέμμα στραμμένο σε παγκόσμιο ορίζοντα. Οι βασικοί παίκτες της αγοράς ενέργειας θα πρέπει να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και να γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικοί για να επιτύχουν τις καλύτερες προσφορές στη γεωγραφική περιοχή τους, σε πραγματικό χρόνο, όλο το εικοσιτετράωρο, αλλά και για τα επόμενα χρόνια. Τα Futures έχουν αυτή την ιδιαίτερη ονομασία γιατί μας επιβάλουν να σκεφτούμε το μέλλον. Αυτό ακριβώς πρέπει να προσφέρει το ΕΧΕ Α.Ε. και οι άλλοι οργανισμοί ανταλλαγής ενέργειας στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η δραστηριότητα των ενεργειακών παικτών σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι ο μοναδικός μηχανισμός για να μετριαστεί ο κίνδυνος. Οι παραγωγοί, οι καταναλωτές και οι προμηθευτές, πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις ενεργειακές ανάγκες της Ελλάδας και των γύρω περιοχών, αλλιώς θα πρέπει να μείνουν στο περιθώριο.
Παράλληλα, οι καταναλωτές ενέργειας θα πρέπει να εξοικειωθούν περαιτέρω με την αγορά. Αν όχι σε ό,τι αφορά στην πολυπλοκότητα του νέου περιβάλλοντος της αγοράς ενέργειας, τουλάχιστον στην ανάγκη της προσεκτικής επιλογής του προμηθευτή τους, προκειμένου να αποφευχθούν οι δυσάρεστες εκπλήξεις που αναχαιτίζουν την αδιάλειπτη παροχή ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, σε ανταγωνιστικές τιμές μακροπρόθεσμα.
Σε αυτό το μεταβατικό στάδιο της αγοράς ενέργειας, είτε μας αρέσει, είτε όχι, δεν θα επιβιώσουν όλοι οι σημερινοί παίκτες. Το νέο πλαίσιο που διαμορφώνεται δημιουργεί ένα περιβάλλον για μεγάλες και καθετοποιημένες εταιρείες ενέργειας, με το κατάλληλο μέγεθος που θα τους επιτρέψει να επιβιώσουν. Αυτές θα πρέπει να χαρακτηρίζονται από ένα διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο, το οποίο θα περιλαμβάνει συμβατικές μορφές ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου και ανανεώσιμων πηγών, ενώ παράλληλα δημιουργεί νέους τρόπους για την προσέγγιση πελατών, προσφέροντας ποιοτικά προϊόντα και υπηρεσίες, ασφάλεια, γνώση και πλήρη κάλυψη της εκάστοτε ανάγκης.
Επομένως, είναι ζωτικής σημασίας για τους νεοεισερχομένους παίκτες να κάνουν τις σωστές επιλογές και να ενεργούν με τη μέγιστη σύνεση και φροντίδα απέναντι στον καταναλωτή. Εάν δεν αναλύσουν προσεκτικά τις συνθήκες της αγοράς και τις πραγματικές δυνατότητές τους στους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους, θα ήταν προτιμότερο να επενδύσουν σε κάποιον άλλο τομέα ή να προσαρμόσουν τις προσδοκίες τους σε αυτό που πραγματικά μπορούν να κάνουν. Η σύναψη εταιρικών σχέσεων και η εξεύρεση συνεργειών με άλλους είναι ένας από τους καταλληλότερους τρόπους για να αμβλυνθούν οι κίνδυνοι που ενέχει το νέο περιβάλλον της αγοράς ενέργειας. Πρέπει να εξετάσουν ενδελεχώς εάν όντως είναι πολύ μικροί για να επιβιώσουν και να επιτύχουν τη σωστή ισορροπία για την επίτευξη των στόχων τους στην ενεργειακή σκακιέρα.
* Νέος όρος στον χώρο της ενέργειας που σημαίνει πως ο καταναλωτής θα έχει τη δυνατότητα να είναι ταυτόχρονα και παραγωγός.