Φοροδοξίες, 18.06.16

Γνωρίζετε ότι...

• Διακινδυνεύοντας μια αποκρυπτογράφηση του νέου ασφαλιστικού νόμου, αντιμετωπίσαμε πολλα θέματα που είτε απαιτούν διευκρινήσεις είτε εγείρουν ερωτηματικά και δημιουργούν εύλογο προβληματισμό για την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων. Παραθέτουμε συνοπτικά ορισμένα από αυτά γνωρίζοντας ότι πλείστα άλλα έχουν ενδεχομένως διαλάθει της προσοχής μας.
• Βάση υπολογισμού των εισφορών για τους αυτοαπασχολούμενους θα αποτελέσει από την 1.1.2017 το καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα του προηγούμενου φορολογικού έτους. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι η εφαρμογή της συγκεκριμένης διάταξης θα αποδειχθεί τουλάχιστον προβληματική. Το «καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα» είναι αυτονόητο ότι δεν αποτελεί σταθερά αλλά μεταβάλλεται και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες.  Τι θα γίνει αν ένα καλό εισοδηματικό έτος το διαδεχθεί ένα κακό; Πώς είναι δυνατή η πληρωμή αυξημένων ασφαλιστικών εισφορών που έχουν υπολογιστεί με βάση εισοδήματα που ενδεχομένως έχουν τιμολογηθεί, αλλά όχι εισπραχθεί το προηγούμενο έτος, από τα ελάχιστα ή και ανύπαρκτα εισοδήματα του τρέχοντος έτους; Τι είδους μηχανισμός θα εξισορροπεί τις αδικίες αυτές που η πραγματικότητα θα δημιουργήσει; Πώς θα υπολογίζονται εισφορές σε αυτοαπασχολούμενο που πρακτικά μένει άνεργος, ή ανίκανος για εργασία λόγω ασθένειας, ή χωρίς εισοδήματα για οποιοδήποτε λόγο την επόμενη χρονιά; Ποια η συνέπεια εάν το φορολογικό αποτέλεσμα προσαυξηθεί μελλοντικά με λογιστικές διαφορές έπειτα από φορολογικό έλεγχο; Θα βεβαιώνονται ασφαλιστικές εισφορές και επί των ποσών αυτών των διαφορών, και μάλιστα αναδρομικά;
• Γνωστοποίηση καθαρού «φορολογητέου αποτελέσματος». Η γνωστοποίηση του καθαρού φορολογητέου αποτελέσματος θα γίνεται το νωρίτερο με την υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, δηλαδή μετά τις 30 Απριλίου του επόμενου έτους (εάν δεν υπάρξουν οι συνήθεις παρατάσεις). Ο Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης θα το αγνοεί κατά την έναρξη του έτους, ώστε να επιβάλει ασφαλιστικές εισφορές για το διάστημα πριν την υποβολή της δήλωσης. Το προβλεπόμενο «κοινό μητρώο εισφορών και φόρου εισοδήματος, στο οποίο θα ενσωματώνονται οι διαδικασίες εγγραφής, δήλωσης, πληρωμής και βεβαίωσης καταβολής του φόρου εισοδήματος και των ασφαλιστικών εισφορών» θα αποτελέσει αποτελεσματική λύση; Είδωμεν.  
• Ποσοστά εισφορών. Οι συνολικές ασφαλιστικές εισφορές για τους μισθωτούς, τα αμειβόμενα μέλη Δ.Σ. Ανώνυμης Εταιρείας και τους αυτοαπασχολούμενους που τιμολογούν κατ’ έτος μέχρι δύο πρόσωπα (εργοδότες) ανέρχονται σε 41,06% (16% για τον εργαζόμενο και 25.06% για τον εργοδότη). Το ποσοστό των ασφαλιστικών ειφορών των αυτοαπασχολούμενων και λοιπών επαγγελματιών που εξομοιώνονται ασφαλιστικά με αυτούς ανέρχεται σε 26,95%. Το ποσοστό αυτό προσαυξάνεται κατά 7% για την επικουρική σύνταξη και 4% για το εφάπαξ, όπου προβλέπονται. Οι ασφαλιστικές εισφορές των αυτοαπασχολούμενων βαρύνουν αποκλειστικά τον ασφαλισμένο.
• Ανώτατο ποσό υπολογισμού ασφαλιστικών εισφορών. Η εφαρμογή της οροφής των €5.860 μηνιαίως πρακτικά οδηγεί σε μια νέα ανισότητα εις βάρος των μισθωτών. Οι μισθωτοί έχουν 14 μισθοδοτικές περιόδους και θα πληρώνουν εισφορές κατ’ ανώτατον επί ετησίων αποδοχών ύψους €82,040. Επειδή το ετήσιο εισόδημα των αυτοαπασχολούμενων ανάγεται σε 12μηνη βάση, οι ασφαλιστικές εισφορές τους θα υπολογίζονται κατ’ ανώτατον επί ποσού €70.320.
• Αμειβόμενα μέλη Δ.Σ. Ανώνυμης Εταιρείας. Καινοτομία εισάγει ο νέος ασφαλιστικός νόμος υποχρεώνοντας σε ασφάλιση τα μέλη Δ.Σ. που λαμβάνουν «αμοιβή», η οποία υπολογίζεται ως έξοδο της εταιρείας. Ζήτημα δημιουργείται από το γεγονός ότι μέχρι σήμερα η κατηγορία αυτή δεν υπόκειτο σε ασφάλιση και από το νόμο δεν είναι σαφές εάν η σχετική κατηγορία ασφαλισμένων υπόκειται στις διατάξεις του νέου νόμου από τη δημοσίευσή του (12.5.2016) και όχι από την 1.1.2017, όπως οι υπόλοιπες της κατηγορίες ασφαλισμένων. Μήπως αυτό σημαίνει ότι η κατηγορία αυτή ασφαλίζεται με το νέο καθεστώς από την ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου στο ΦΕΚ;
• Μέλη Δ.Σ. Ανώνυμης Εταιρείας που αμείβονται από τα κέρδη.Οι αμοιβές μελών Δ.Σ. από τα κέρδη Α.Ε. φορολογούνται ως μέρισμα και υπόκεινται σε παρακράτηση φόρου με τον σχετικό συντελεστή. Η συγκεκριμένη κατηγορία αμοιβών εκτιμούμε ότι ευλόγως δεν υπόκειται σε καταβολή ασφαλιστικών εισφορών, καθώς δεν νοείται και δεν δύναται να νοείται σχέση μισθωτού-εργοδότη και «εξάρτηση εργασίας» στην περίπτωση αυτή. Το Ι.Κ.Α. έχει αποφανθεί στο παρελθόν ότι μόνον η αντίστοιχη αμοιβή των εργατοϋπαλλήλων υπόκειται σε ασφαλιστικές εισφορές, δεδομένης της ύπαρξης σχέσης μισθωτού-εργοδότη και εξαρτημένης εργασίας. Η γενική αναφορά όμως στο νόμο σε «αμοιβή» δημιουργεί ασάφειες ως προς ποιες αμοιβές μελών Δ.Σ. υπέχουν τελικά υποχρέωση καταβολής ασφαλιστικών εισφορών και ποιες όχι;
• «De facto εργοδότες».Υποχρέωση απόδοσης ασφαλιστικών εισφορών ως εργοδότες έχουν οι πελάτες αυτοαπασχολούμενου, αν ο τελευταίος τιμολογεί με δελτίο παροχής υπηρεσιών μέχρι δύο (2) πρόσωπα το χρόνο (φυσικά ή νομικά). Αντιστοίχως η φορολογική νομοθεσία για να φορολογήσει το εισόδημα αυτό ως μισθωτή εργασία απαιτεί μεταξύ άλλων την τιμολόγηση μέχρι (3) πελάτες. Ο λόγος της διαφοροποίησης αυτής δεν είναι αντιληπτός. Επίσης, γιατί ο οποιοσδήποτε πελάτης αυτοαπασχολούμενου θα καθίσταται εκ του νόμου «εργοδότης» επειδή έτυχε να είναι ο ένας από τους δύο  πελάτες αυτού μέσα στο έτος; Και εάν η κατάσταση είναι όντως αυτή, ποιες ασφαλιστικές εισφορές θα πρέπει να αποδώσει; Του εργοδότη ή και αυτές που αντιστοιχούν στον «εργαζόμενο»;
• Αυτοαπασχολούμενοι που παράλληλα παρέχουν εξαρτημένη εργασία. Από 1.1.2017 υποχρεούνται στην καταβολή ασφαλιστικών εισφορών οι αυτοαπασχολούμενοι που παράλληλα παρέχουν και εξαρτημένη εργασία τόσο για τον μισθό που λαμβάνουν, όσο και για το εισόδημα από την αυτοαπασχόληση. Για το εισόδημα της αυτοαπασχόλησης δεν υπάρχει υποχρέωση καταβολής ελάχιστης μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς, αλλά δεν είναι εξίσου σαφές εάν το ανώτατο μηνιαίο όριο των €5.860 θα ισχύει και στην περίπτωση αυτή ή ολόκληρο το εισόδημα από ελεύθερο επάγγελμα, χωρίς οροφή, θα υπόκειται σε ασφαλιστικές εισφορές;

• «Αντικειμενικό σύστημα τεκμαρτού υπολογισμού εισφορών». Ο νόμος αποπειράταινα θεσπίσει ένα αντικειμενικό σύστημα υπολογισμού εισφορών, το οποίο θα «ρυθμίζεται με βάση πρόσφορα κριτήρια υπολογισμού της ελάχιστης εργατικής απασχόλησης όπως είναι ιδίως το είδος της επιχείρησης, το μέγεθος της εγκατάστασης, το ωράριο λειτουργίας, η τυχόν εποχιακή φύση της λειτουγίας της επιχείρησης, η τυχόν εισφορά προσωπικής απασχόλησης από τον εργοδότη ή μέλη της οικογένειάς του ή τους εταίρους εργοδοτικής επιχείρησης». Είναι άραγε δυνατόν να εφαρμοστεί επιτυχώς κάτι τέτοιο; Μόνο ο χρόνος θα το δείξει.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με φορολογικά θέματα, μπορείτε να επικοινωνήσετε με το τμήμα Tax & Outsourcing της Grant Thornton στο email: tax@gr.gt.com