Παράθυρο ευκαιρίας
Για περισσότερα από 17 χρόνια, η Grant Thornton ερευνά σε παγκόσμιο επίπεδο την πρόοδο των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις. Τους τελευταίους 12 μήνες, έλαβαν χώρα πρωτοφανή γεγονότα, τα οποία είχαν απρόβλεπτο και απαράμιλλο αντίκτυπο σε αυτήν την πρόοδο.
Η πανδημία του κορονοϊού οδήγησε σε θεμελιώδεις αλλαγές στις παγκόσμιες εργασιακές πρακτικές, καθώς εκατομμύρια εργαζομένων έχουν αναγκαστεί να στραφούν σε ένα μοντέλο εργασίας εξ αποστάσεως. Παράλληλα, η πανδημία έχει αποκαλύψει αδυναμίες στις αλυσίδες εφοδιασμού, ανάγκασε τις επιχειρήσεις να αξιολογήσουν τους παράγοντες που είναι απαραίτητοι για την επιβίωσή τους και ανέδειξε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ως ζωτικής σημασίας για πολλούς κλάδους, και απαραίτητες για τη διατήρηση της λειτουργίας της οικονομίας.
Αυτές οι συνταρακτικές αλλαγές είχαν, αναπόφευκτα, επιπτώσεις για το γυναικείο επιχειρείν, τις προοπτικές και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Το επιχειρηματικό τοπίο φαίνεται να υφίσταται μόνιμες αλλαγές, κυρίως λόγω των πιο ευέλικτων, υβριδικών εργασιακών πρακτικών που υιοθετούνται από πολλούς οργανισμούς.
“Η σημερινή ημέρα εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας, αποτελεί μια ευκαιρία να αναδείξουμε τον καθοριστικό και ανεκτίμητο ρόλο που παίζουν οι γυναίκες στην οικογένεια, την εργασία, την επιχειρηματικότητα, την κοινωνία.
Παράλληλα, αποτελεί επιταγή της νέας εποχής, στοιχείο προόδου των δημοκρατικών κοινωνιών και καταλυτικό στοιχείο κοινωνικής συνοχής, να διαμορφώσουμε μια κοινωνία και οικονομία ίσων ευκαιριών, ισότητας, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς.
Μια κοινωνία όπου όλοι ανεξαρτήτως εθνικότητας, φύλου, χρώματος, οικονομικής κατάστασης και προσωπικών επιλογών, με κατανόηση στην διαφορετικότητα, έχουν τις ίδιες ευκαιρίες και προοπτικές στην μόρφωση, την υγεία την απασχόληση, την επιχειρηματικότητα, την υλοποίηση στόχων και φιλοδοξιών, ίσοι απέναντι στο νόμο και τις ευκαιρίες.
Είναι εποχή για δημοκρατική αφύπνιση απέναντι στα ζητήματα της αυξανόμενης βίας, των διακρίσεων και των ανισοτήτων.
Να θυμηθούμε απόσπασμα του λόγου του Martin Luther King στο Μνημείο του A.Lincoln: «Έχω ένα όνειρο ότι τα τέσσερα παιδιά μου μια μέρα θα ζήσουν σε ένα έθνος, όπου δε θα κριθούν από το χρώμα του δέρματος τους, αλλά από το περιεχόμενο του χαρακτήρα τους.»
Στόχος μας, η ανοικτή κοινωνία, ίσων ευκαιριών, ισονομίας, χωρίς αποκλεισμούς και ανισότητες."
Δρ. Νικόλαος Καραμούζης, Πρόεδρος Grant Thornton
Η πρόοδος προς την κατεύθυνση της μεγαλύτερης ενσωμάτωσης
και των ίσων ευκαιριών εκπροσώπησης των δύο φύλων και ιδίως της ισότητας των φύλων στις ανώτερες διοικητικές θέσεις, έχει κινηθεί την τελευταία δεκαετία πιο αργά από ό,τι θα έπρεπε. Ωστόσο, ως αποτέλεσμα των αναταραχών του περασμένου έτους, είναι πλέον εφικτή και πιο σημαντική από ποτέ.
Οι έρευνες που πραγματοποιήθηκαν μέσα στο 2020 αναφέρουν ξεκάθαρα πως η απασχόληση και η εξέλιξη της σταδιοδρομίας των γυναικών έχουν επηρεαστεί σημαντικά από την πανδημία. Όμως, δεν είναι ξεκάθαρο εάν το κίνημα της ισότητας των φύλων έχει γυρίσει πίσω αρκετά χρόνια, ή εάν θα μπορούσε η πανδημία να αποτελέσει την αφετηρία για την ανάληψη ανώτερων διοικητικών θέσεων από περισσότερες γυναίκες.
Στην Grant Thornton πιστεύουμε, πως τώρα υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας όπου οι ηγέτες των επιχειρήσεων μπορούν είτε να δώσουν ώθηση προς ένα μέλλον χωρίς αποκλεισμούς – είτε να επιλέξουν να επιστρέψουν σε προηγούμενα μοντέλα. Κάποια από τα οφέλη της ενσωμάτωσης στις ανώτερες διοικητικές θέσεις είναι η βελτιωμένη οικονομική απόδοση, η αξιοποίηση των ταλέντων, ο αντικατοπτρισμός των προοπτικών της αγοράς και των πελατών καθώς και η ανάπτυξη της καινοτομίας.
Όλα αυτά θα βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να πλοηγηθούν επιτυχώς σε μια εποχή γεμάτη αβεβαιότητα.
Η έκθεση Women in Business 2021 περιγράφει τη θέση των γυναικών στις ανώτερες διοικητικές θέσεις σε όλο τον κόσμο, καθώς παρακολουθούμε την εμφάνιση ενός πιο πολυμορφικού και χωρίς αποκλεισμούς ηγετικού μοντέλου. Επισημαίνει τις ενέργειες που πρέπει να αναλάβουν τα στελέχη σε ανώτερες διοικητικές θέσεις για να δημιουργήσουν μια σταθερή αλλαγή στο ποσοστό των ανώτερων διοικητικών θέσεων που κατέχουν γυναίκες.
"Ο εορτασμός της Ημέρας της Γυναίκας οφείλει να αποτελεί για όλους μας αφορμή ώστε να αναδεικνύουμε περαιτέρω τα καθημερινά επιτεύγματα των γυναικών στο επιχειρηματικό περιβάλλον και την κοινωνία συνολικά.
Τα τελευταία στοιχεία της έρευνας “Women in Business” ήρθαν να επισφραγίσουν τις συνεχείς προσπάθειες που γίνονται για τη διαμόρφωση μίας κοινωνίας ίσων ευκαιριών, χωρίς αποκλεισμούς. Το ποσοστό των γυναικών που βρίσκονται σε ανώτερες διοικητικές θέσεις παγκοσμίως διαμορφώθηκε στο 31%, ξεπερνώντας το ποσοστό-ορόσημο του 30%, το οποίο λογίζεται ως η ελάχιστη εκπροσώπηση που απαιτείται για να σημειωθεί αλλαγή στη διαδικασία λήψης επιχειρηματικών αποφάσεων.
Παράλληλα, το γεγονός ότι το ποσοστό των γυναικών που βρίσκονται σε ανώτερες διοικητικές θέσεις στην Ελλάδα ανέρχεται πλέον στο 33%, ξεπερνώντας τον παγκόσμιο μέσο όρο κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες, καταδεικνύει ότι η υιοθέτηση των αρχών Ενσωμάτωσης και Ίσων Ευκαιριών Εκπροσώπησης των δύο φύλων στη χώρα μας δεν αποτελεί πλέον απλώς έναν ευσεβή πόθο, αλλά μία δράση που λαμβάνει σάρκα και οστά.
Στηρίζοντας την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας ενισχύουμε τον πολλαπλό ρόλο της γυναίκας στην οικονομία και την κοινωνία, ανοίγοντας ταυτόχρονα ακόμα περισσότερο το «Παράθυρο Ευκαιρίας» για μία κοινωνία χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς.
Μέσα από τη συλλογική προσπάθεια, μπορούμε να συμβάλλουμε τα μέγιστα ώστε κάθε γυναίκα να υλοποιήσει τις φιλοδοξίες της και να λάβει ίσες ευκαιρίες στο επιχειρηματικό και κοινωνικό περιβάλλον."
Βασίλης Καζάς, Διευθύνων Σύμβουλος Grant Thornton
Όταν η Grant Thornton άρχισε να καταγράφει τον αριθμό των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις το 2004, το ποσοστό των ανώτερων διοικητικών θέσεων που κατείχαν οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο ήταν 19%. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 17 ετών, η μακροπρόθεσμη παγκόσμια τάση δείχνει μια θετική πορεία, που δεν έπεσε ποτέ κάτω από αυτό το επίπεδο που καταγράφηκε την πρώτη φορά.
Από το 2017, όταν ένα τέταρτο των ανώτερων διοικητικών θέσεων αποτελούταν από γυναίκες, η πρόοδος συνεχίστηκε, αν και ήταν αργή και ασταθής. Πέρυσι, καταγράψαμε σημεία εξισορρόπησης, με το συνολικό ποσοστό να παραμένει στατικό στο 29% για το 2019. Ωστόσο, το 2021, υπάρχει λόγος αισιοδοξίας, καθώς το ποσοστό έχει φτάσει το 31%, καταδεικνύοντας ότι, σε σύντομο χρονικό διάστημα, το ένα τρίτο όλων των ανώτερων διοικητικών θέσεων είναι πιθανό να κατέχονται από γυναίκες.
Παρακάτω ακολουθεί διάγραμμα από την Grant Thornton International με το ποσοστό των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις τα τελευταία 5 χρόνια.
Ένας ακόμα λόγος αισιοδοξίας είναι πως το ποσοστό ξεπέρασε το 30% το οποίο αποτελεί σημείο καμπής σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η επίτευξη αυτού του ορόσημου προβλέπεται να λειτουργήσει ως καταλύτης για την ευρύτερη ενσωμάτωση ίσων ευκαιριών εκπροσώπησης των δύο φύλων στις ανώτερες διοικητικές θέσεις και να συνεισφέρει σε μια διαρκή αλλαγή. Όταν τα στοιχεία αναλύονται σε γεωγραφικό επίπεδο, βλέπουμε μία εκθετική αύξηση στην υπεροχή των χωρών με ποσοστό των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις το οποίο ξεπερνάει το 30%. Αυτό απεικονίζει ένα κρίσιμο σημάδι προόδου σε παγκόσμιο επίπεδο.
Εκτός από την αύξηση των ευκαιριών για τις γυναίκες που ακολουθούν, η επίτευξη του 30% των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις έχει αποδειχθεί ότι έχει σημαντική διαφορά στην κερδοφορία και το μερίδιο αγοράς ενός οργανισμού, σύμφωνα με τη συγγραφέα Linda Tarr-Whelan στο “Women Lead the Way”, διακεκριμένη συνεργάτη του “Women’s Leadership Initiative” του US think tank Demos.
Το 2021, έχουμε φτάσει σε ένα σημαντικό ορόσημο, με εννέα στις δέκα επιχειρήσεις παγκοσμίως να έχουν τουλάχιστον μία γυναίκα στις ανώτερες διοικητικές θέσεις. Συγκριτικά, το 2017 ο αριθμός αυτός βρίσκονταν στα δύο τρίτα, με μόνο το 66% των επιχειρήσεων να έχουν τουλάχιστον μία γυναίκα στις ανώτερες διοικητικές θέσεις. Το ότι έχει σημειωθεί βελτίωση τριών ποσοστιαίων μονάδων από το 2020 αποτελεί σίγουρα συνέχεια της θετικής τάσης που παρατηρήθηκε τα τελευταία πέντε χρόνια, και θα μπορούσε να έχει διάφορες αιτίες. Η προσήλωση των επιχειρήσεων στις πολιτικές ενσωμάτωσης και ίσων ευκαιριών εκπροσώπησης των δύο φύλων αποδίδει. Είναι όμως πιθανό η πανδημία του κορονοϊού να έχει τονίσει τη σημασία της ηγεσίας με έμφαση στην ενσωμάτωση σε περιόδους κρίσης.
Αναλύοντας τα παγκόσμια αποτελέσματα σε αυτό το κύμα της έρευνάς μας για το Γυναικείο Επιχειρείν, σχεδόν όλες οι περιοχές που μετρήθηκαν, κατέγραψαν τις υψηλότερες ή ίσες αναλογίες γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις. Αυτό είναι αξιοσημείωτο κατά τη διάρκεια ενός έτους όπου κάθε περιοχή υπέστη τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι το 83% των χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα κατέγραψαν ποσοστό γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις πάνω από το 30%. Στην έκθεσή μας για το 2020, το ποσοστό αυτό ήταν σημαντικά χαμηλότερο, μόλις πάνω από το μισό (55%).
Στο πλαίσιο της συνολικής θετικής τάσης, υπάρχουν ιστορίες επιτυχίας για ορισμένες περιοχές.
Παρακάτω ακολουθεί το γράφημα της Grant Thornton International με την εξέλιξη του ποσοστού των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις ανά γεωγραφική περιοχή (πενταετής περίοδος)
Η Αφρική, που αποτελεί σταθερά μια από τις περιοχές με τις καλύτερες επιδόσεις ως προς τις γυναίκες στις ανώτερες διοικητικές θέσεις, συνέχισε την ανοδική της πορεία. Αν και η φετινή αύξηση δεν είναι τόσο εντυπωσιακή όσο η ετήσια αύξηση 7% που παρατηρήθηκε το 2020, πάνω από πέντε έτη αναφοράς των στοιχείων της περιοχής έχουν βελτιωθεί σημαντικά - από 29% το 2017 σε 39% το 2021.
Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει επίσης σημειώσει μια αναμενόμενη αύξηση από 30% σε 34%, με πάνω από το ένα τρίτο όλων των ανώτερων διοικητικών θέσεων να κατέχονται τώρα από γυναίκες. Αυτό σηματοδοτεί μία αύξηση της τάξεως των οκτώ μονάδων από το 2017.
Πίσω από την Αφρική στα στοιχεία του 2021 βρίσκονται οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, με το 38% των ανώτερων διοικητικών θέσεων να καταλαμβάνονται από γυναίκες. Αυτό σηματοδοτεί μια σχεδόν ολική ανάκαμψη κοντά στο επίπεδο ρεκόρ του 39% το 2018, μετά από μια πτώση 11 ποσοστιαίων μονάδων στο 28% το 2019. Αυτή η πτώση είναι μια προειδοποίηση ότι η αλλαγή δεν αποτελεί πάντα εγγύηση ότι θα ακολουθήσει μια θετική πορεία μελλοντικά.
Η Λατινική Αμερική συνέχισε επίσης να ανακάμπτει από την πτώση του 2019 καταγράφοντας ποσοστό 36% των γυναικών στις ανώτερες διοικητικές θέσεις. Αυτή είναι η πιο εντυπωσιακή γεωγραφική απόδοση σε σχέση με τις πέντε πιο πρόσφατες ερευνητικές εκθέσεις, καταγράφοντας αύξηση από το 20% το 2017.
Η Βόρεια Αμερική έχει καταγράψει περισσότερο μεικτά αποτελέσματα, παρόλα αυτά βελτίωσε τα στοιχεία της για το 2020 κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες και τα μεγέθη της από το 2017 κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες συνολικά. Με το ποσοστό να ανέρχεται στο 33%, η περιοχή πέτυχε μία στις τρεις ανώτερες διοικητικές θέσεις να καταλαμβάνονται από γυναίκες.
Συνολικά, οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας παρουσιάζουν τη φτωχότερη απόδοση, υπολείποντας το σημείο καμπής του 30%, στο 28%. Η βελτίωση της γεωγραφικής περιοχής από το 2017 ανέρχεται σε τρεις ποσοστιαίες μονάδες, και το 2021 επιστρέφει στο ποσοστό των γυναικών στις ανώτερες διοικητικές θέσεις που παρατηρήθηκε το 2019, μετά από μια μικρή πτώση το 2020.
Στην Ελλάδα, το ποσοστό των γυναικών που βρίσκονται σε ανώτερες διοικητικές θέσεις κατέγραψε «άλμα» κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες το 2021, στο 33% έναντι 24% το 2020. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι η χώρα μας βρίσκεται πλέον πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο, ο οποίος διαμορφώθηκε στο 31%. Την ίδια στιγμή, το ποσοστό των επιχειρήσεων που δεν απασχολούν καμία γυναίκα σε ανώτερη διοικητική θέση υποχώρησε στο 13% έναντι 24% το προηγούμενο έτος.
Στον αντίποδα, προβληματισμό εξακολουθεί να προκαλεί το γεγονός ότι, ενώ το ποσοστό των επιχειρήσεων στην Ελλάδα που δεν προβαίνει σε ενέργειες για τη βελτίωση των ίσων ευκαιριών των δύο φύλων στις ανώτερες διοικητικές θέσεις υποχώρησε στο 53% το 2020 έναντι 62% το 2019, παραμένει, γενικότερα, πολύ υψηλότερο σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο (18%).
Παράλληλα, οι ελληνικές επιχειρήσεις αναφέρουν πως οι δράσεις που υλοποιούν για να βελτιώσουν την ισότητα των φύλων είναι: η δημιουργία μιας κουλτούρας χωρίς αποκλεισμούς (24%), η δυνατότητα ευέλικτης εργασίας (19%), τα εκπαιδευτικά προγράμματα και coaching (19%) και η εξασφάλιση πρόσβασης σε επαγγελματικές ευκαιρίες (17%).
Την ίδια στιγμή, σχεδόν οι μισές ελληνικές επιχειρήσεις (47%) συμφωνούν ότι στον οργανισμό τους, οι νέες εργασιακές πρακτικές που προέκυψαν ως αποτέλεσμα του Covid-19 θα ωφελήσουν την πορεία της σταδιοδρομίας των γυναικών μακροπρόθεσμα, ενώ το 30% διατηρεί ουδέτερη στάση απέναντι στο ζήτημα. Τέλος, περίπου μία στις τέσσερις επιχειρήσεις (24%) συμφωνεί με την άποψη ότι οι νέες εργασιακές πρακτικές που προέκυψαν λόγω της πανδημίας, έχουν βοηθήσει τις γυναίκες να διαδραματίσουν σημαντικότερο ρόλο σε ηγετικές θέσεις.
